Χαραλάμπους Ασπασία ____________ 8/10/2021
Το βρέφος εξαρτάται πλήρως από τους γονείς του. Μέσω των εργαλείων επιβίωσης που διαθέτει, τα οποία είναι η δεξιότητα του κλάματος και του θηλασμού, επιζητά την προσοχή και την φροντίδα τους. Οι θετικές εμπειρίες που βιώνει αυτή την περίοδο είναι πολύ σημαντικές. Νιώθοντας πως οι ανάγκες του ικανοποιούνται, αισθάνεται εμπιστοσύνη προς το περιβάλλον.
Στη βρεφική ηλικία σημειώνονται ουσιώδη αναπτυξιακά επιτεύγματα, όπου εκπλήσσουν και εντυπωσιάζουν καθημερινά τους γονείς. Παρακάτω θα παρουσιαστούν κάποια επιτεύγματα ανάλογα με την ηλικία του βρέφους, ωστόσο το κάθε βρέφος αναπτύσσεται με τους δικούς του ρυθμούς και ενδέχεται να υπάρχουν μικρές αποκλίσεις.
0-2 μηνών
Η αίσθηση της όρασης είναι η λιγότερη αναπτυγμένη από τις υπόλοιπες αισθήσεις. Μπορεί και διακρίνει το φως, ωστόσο η όραση του είναι ακόμη θολή και δεν μπορεί να δει πέρα από τα τριάντα εκατοστά. Από τις τρεις εβδομάδες και έπειτα, σιγά σιγά μπορεί να ακολουθήσει ένα αντικείμενο που μετακινείται οριζόντια. Το ελκύουν κυρίως τα ανθρώπινα πρόσωπα και τα αντικείμενα με μεγάλες αντιθέσεις.
Όσο περισσότερο κοιτάζει, τόσο εξασκεί την όραση του. Είναι σημαντικό όσο μπορούμε να το κοιτάζουμε στα μάτια και να του δείχνουμε να κοιτάζει ευδιάκριτες εικόνες με την αντίθεση άσπρου-μαύρου.
Όσον αφορά την κινητική του ανάπτυξη κατά τις πρώτες εβδομάδες, το βρέφος είναι κυρίως ξαπλωμένο και έχει συνεχώς τη γροθιά του σφιγμένη. Βάζοντας το δάχτυλό μας στην παλάμη του, εκείνο το κλείνει με αντανακλαστική κίνηση.
Η αίσθηση της αφής είναι πολύ σημαντική από τα πρώτα λεπτά μετά τη γέννησή του. Η επαφή δέρμα με δέρμα με τη μητέρα του από τα πρώτα λεπτά της γέννησής του είναι ουσιώδης. Το βρέφος αναζητά χάδια και ζεστασιά, επομένως το μασάζ, η αγκαλιά και τα χάδια το ηρεμούν και το ανακουφίζουν.
Η ακοή του έχει αρχίσει να εξασκείται ήδη από τη γέννηση. Αναγνωρίζει τη φωνή των οικείων του, κυρίως της μητέρας του. Διακρίνει την ανθρώπινη φωνή από τους άλλους ήχους.
3-4 μηνών
Το βρέφος σηκώνει όλο και περισσότερο το κεφάλι του και μπορεί να το κρατήσει όρθιο. Δοκιμάζει να κυλήσει στο πλάι. Έχει την τάση να αρπάζει ότι του δίνεται στα χέρια. Σιγά σιγά αρχίζει να ανοίγει την παλάμη, να κουνά τα δάχτυλα και να τεντώνει το χέρι προς κάποιο αντικείμενο. Η όραση του βελτιώνεται. Τώρα εστιάζει περισσότερο, μπορεί να ακολουθήσει ένα αντικείμενο με το βλέμμα του. Παρατηρεί τα πρόσωπα, μελετά τα χείλη αυτών που μιλούν και γυρίζει το κεφάλι του όταν ακούει ήχους. Αυτή την περίοδο δοκιμάζει τη φωνή του, βγάζοντας ήχους, μικρές φωνούλες και λαρυγγισμούς.
5-6 μηνών
Αρχίζει να κάθεται με στήριγμα. Μπορεί να αλλάξει θέση από ανάσκελα μπρούμυτα. Τώρα πλέον αρχίζει και γραπώνει αντικείμενα με εκούσιο τρόπο. Του αρέσει να μασουλάει πράγματα για να τα εξερευνήσει. Προετοιμάζει και ανακουφίζει τα ούλα του με αυτό τον τρόπο, αφού αυτή την περίοδο μπορεί να εμφανιστούν τα πρώτα του δόντια.
Η όρασή του βελτιώνεται και αρχίζει πλέον να διακρίνει τα χρώματα. Αρχίζει να συνδέει τους ήχους με τα αντικείμενα, όπως ένας ήχος που δημιουργείται από ένα αντικείμενο που αγγίζει. Πλέον αρχίζει να μπαμπαλίζει, κάνοντας διαφορετικούς ήχους από αυτούς που έκανε 3-4 μηνών.
7-10 μηνών
Σε αυτή την περίοδο αρχίζει να κάθεται μόνο του και να μετακινείται στα τέσσερα. Θέλει συνεχώς να εξερευνά το περιβάλλον του και να τα πιάνει όλα. Γραπώνει με πιο αποτελεσματικό τρόπο, καθώς χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του με περισσότερη ακρίβεια. Από τον 9ο μήνα ο αντίχειρας αρχίζει να έχει ενεργότερο ρόλο στη διαδικασία του πιασίματος. Του αρέσει να βάζει αντικείμενα στο στόμα του, καθώς προετοιμάζεται για νέα δόντια που θα βγουν. Η όρασή του είναι πλέον αντίστοιχη αυτή των ενηλίκων.
Αυτή την περίοδο εδραιώνεται «η μονιμότητα του αντικειμένου». Αρχίζει να καταλαβαίνει ότι ένα αντικείμενο υπάρχει διαρκώς ακόμη και εάν δεν το βλέπει. Του αρέσει να παίζει παιχνίδια, όπως κρυφτό, όπου εξοικειώνεται με την εναλλαγή της παρουσίας- απουσίας, εμφάνισης-εξαφάνισης.
Αρχίζει να διακρίνει όταν είναι με τα αγαπημένα του πρόσωπα και είναι ανήσυχο όταν είναι με αγνώστους. Χρειάζεται να το καθησυχάζουμε όταν είναι με ένα ξένο πρόσωπο. Αυτός ο φόβος προς τα ξένα πρόσωπα είναι ένα καλό σημάδι όπου συνδέεται με τη συνειδητοποίηση του εαυτού του. Σχετικά με τη γλώσσα αρχίζει να προφέρει πλέον συλλαβές όπως μα, πα, μπα, ντα.
11-13 μηνών
Σε αυτή την ηλικία συνήθως βλέπουμε τα πρώτα του βήματα. Μπορεί να χρησιμοποιεί τα έπιπλα ως στήριγμα και να περπατάει κατά μήκος με αυτά. Συνεχίζει να δείχνει αντικείμενα με το δάχτυλό του και θέλει συνεχώς να ανακαλύπτει τον κόσμο. Του αρέσει η επικοινωνία και κάποια παιδιά λένε τις πρώτες τους λέξεις αυτή την περίοδο.
Τι είναι το babytalk;
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς και οι φροντιστές του βρέφους να του μιλούν όσο περισσότερο μπορούν. Στα βρέφη αρέσει να μιλάμε από πολύ μικρή ηλικία. Η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι μητέρες όταν μιλάνε στα βρέφη τους λέγεται baby talk, δηλαδή μωρουδίστικα. Αφορά την χρήση κανονικής γλώσσας, απλά γίνεται με πιο απλό τρόπο, μιλώντας πιο αργά, μελωδικά και χαμηλόφωνα. Επίσης οι εκφράσεις του προσώπου είναι πιο έντονες, χαμογελώντας διάπλατα ή γελώντας πολύ. Είναι σημαντικό το βρέφος να λαμβάνει απάντηση στο μπαμπαλισμα που κάνει, καθώς είναι μια επικοινωνία που ενισχύει τη γλωσσική του ανάπτυξη. Πολλές φορές η επανάληψη λέξεων η οποία γίνεται ενστικτωδώς από τις μητέρες τα βοηθάει να αφομοιώσουν καλύτερα τη γλώσσα.
Κατάλληλα Παιχνίδια και δραστηριότητες για τα βρέφη τον πρώτο χρόνο
Τα βρέφη εξερευνούν τον κόσμο σχεδόν εξολοκλήρου μέσω των αισθήσεων. Παιχνίδια τα οποία δίνουν οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα, καθώς και παιχνίδια που μπορεί να κρατήσει είναι κατάλληλα για αυτή την περίοδο.
Καθώς το πρώτο διάστημα το βρέφος είναι κυρίως ξαπλωμένο, ένα κατάλληλο παιχνίδι είναι το μόμπιλε, το οποίο είναι αντικείμενα πολύχρωμα με αντιθέσεις που κρεμιούνται πάνω από την κούνια. Τα κρεμαστά αντικείμενα τα οποία μπορεί να είναι κουδουνάκια, κουδουνίστρες, απαλά κουκλάκια το βοηθούν να εξασκεί την αυτοσυγκέντρωση, την εστίαση προσοχής και να πιάνει αντικείμενα.
Η έκθεση σε βιβλία και παραμύθια είναι σημαντικό να ξεκινήσει από πολύ μικρή ηλικία. Όσο μικρότερο είναι το παιδί επιλέγουμε βιβλία και παραμύθια με εικονογράφηση που έχουν μεγάλες ευδιάκριτες εικόνες και ξεκάθαρα σχήματα. Για την ενίσχυση της όρασης του μπορούμε να του δείχνουμε εικόνες με αντιθέσεις που ενισχύουν την όραση και συγκέντρωσή του. Από τον τέταρτο μήνα, παίζουμε κρυφτούλι ανοίγοντας και κλείνοντας τα χέρια μπροστά από το πρόσωπό μας.
Όσο περνάει ο καιρός και μπορεί να γραπώνει πιο αποτελεσματικά, του αρέσουν τα αντικείμενα που όταν τα πιάνει, παρουσιάζουν κάποια μεταβολή. Τέτοια παιχνίδια του ενισχύουν την αντίληψη για τη σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος. Τέτοια παιχνίδια μπορεί να είναι οι κουδουνίστρες, παιχνίδια ή ζωάκια που βγάζουν ήχους όταν τα πατάς. Ένα ακόμη δημοφιλές παιχνίδι για βρέφη είναι το παιδικό γυμναστήριο όπου κλοτσώντας ή πατώντας τα αντικείμενά, αυτά βγάζουν διάφορους ήχους, μελωδίες και χρώματα. Πολλές φορές μα αυτό τον τρόπο κουνάει τα ποδαράκια του, πατώντας τα κουμπιά και έτσι κάνει γυμναστική.
Βιβλιογραφία:
Πουσέν, Σ. (2016). ΜΟΝΤΕΣΣΟΡΙ. Από τη γέννηση εώς 3 ετών. ΜΙΝΩΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ.
Δημητρίου, Λ. (2012). Τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής. Πεδίο.
Χαραλάμπους Ασπασία
Αναπτυξιακή Ψυχολόγος
Σύμβουλος Οικογενειακής Θεραπείας
